Producten zo ontwerpen dat hergebruik peanuts is
Waarschijnlijk ken je het idee van Lease a Jeans van Mud Jeans al. Je betaalt maandelijks een bedrag (€ 7,50) en na een jaar krijg je de keuze om of de spijkerbroek terug te geven, te behouden of de jeans in te ruilen voor een nieuwe. Lease a Jeans is geïnspireerd op de modellen van Turntoo, een bedrijf van architect Thomas Rau die producenten meer verantwoordelijk wil maken voor hun product. Rau hield onlangs in Zaandam een inspirerend verhaal, waarmee ik nog dagen daarna iedereen lastig viel. En nu nog...
Rau vertelt zijn radicale verhaal al wat langer maar in de bouwsector wordt dat niet heel serieus genomen. Soms lijkt het ook te mooi om waar te zijn. Maar Alliander, Triodos, Philips en Schiphol gaan natuurlijk niet zo maar met iemand in zee.
Rau’s bedrijf Turntoo is gebaseerd op een revolutionair andere manier van denken en ander verdienmodel. In de huidige take, make & waste economie maken producenten koelkasten, telefoons en kleding met een beperkte levensduur (designed to fail). En ze spelen handig in op onze behoefte vaak het nieuwste van het nieuwste te willen hebben (designed to be outfashioned). Hun verdienmodel is immers erop gericht producten te blijven verkopen.
Eenmaal verkocht komt de verantwoordelijkheid vervolgens bij ons als koper van de printer of tv te liggen. Voldoet die niet meer, dan krijgt het via Marktplaats misschien nog een tweede kans of dumpen we het in de plaatselijke milieustraat. Nu is er niets mis met tweedehands gebruik en ook tegen recycling kun je weinig hebben. Maar beide gevallen zijn eigenlijk lapmiddelen in het traditionele verdienmodel. Recyclingbedrijven werken precies zo; de winst oftwel de minimale kosten van afvalscheiding zijn bepalend en niet het behoud van alle grondstoffen. Tegen het licht van grondstoffenschaarste spreekt Thomas Rau spreekt dan ook over grondstoffencrematoria in plaats van afvalverbrandingsinstallaties.
Turntoo gaat uit van het idee dat de producent verantwoordelijk blijft voor het product. Een voorbeeld: voor zijn nieuwe architectenkantoor wilde Rau in 2010 verlichting. Hij vroeg Philips echter niet om lampen, maar om licht. Hij zou betalen voor licht, maar de lampen bleven eigendom van Philips. Daar moesten ze in Eindhoven even over nadenken, maar er kwam een voorstel. Rau was nog niet klaar. “De elektriciteitsrekening is voor jullie. Ik heb licht besteld, geen stroom.”
Philips nam de handschoen op en kwam uiteindelijk met een lichtplan dat minder lampen nodig had en met technische snufjes ook minder stroom kostte! Rau kreeg de beste verlichting en Philips verdient aan een lange levensduur. Inmiddels is Philips wereldwijd de boer op met Circular Lighting.
Dat verhaal triggerde Schiphol zodanig dat Philips en Turntoo werden uitgenodigd een lichtplan voor 15 jaar te ontwerpen ten behoeve van een vernieuwde lounge (foto) in een van de terminals. Daar waar 365 dagen 24 uur lang op uiteenlopende plekken licht brandt, ontwierp Philips een nieuwe lamp waarvan de onderdelen gemakkelijk konden worden vervangen. Producten moeten worden ontworpen om te hergebruiken. Dat is waar Rau naar toe wil.
De remontabele lamp van Philips is een soort opslagplaats van grondstoffen geworden en zo moeten we volgens Turntoo alle producten gaan beschouwen. En een product wordt niet langer afgeschreven maar opgeschreven in een materialenpaspoort, zodat de grondstoffen op enig moment in de toekomst weer gebruikt kunnen worden voor een ander doel. De nieuwbouw van energienetbeheerder Alliander kreeg zo’n paspoort.
En zo ziet Bert van Son van Mud Jeans ook Lease a Jeans. Biologisch katoen is nog moeilijk te krijgen en daarom duurder, terwijl vervezelen steeds makkelijk wordt. Hij ziet de grondstof dus graag terugkomen.
Mark van Kollenburg
Meer zien of lezen?
-- Proefproject waarbij Eigen Haard-huurders Bosch' meest energiezuinige koelkasten huren en zo hun (energie)kosten drukken (filmpje Frans Bromet)
-- Tegenlicht VPRO - 'Het einde van bezit'
-- Material Matters - boek van Thomas Rau en Sabine Oberhuber (nov 2016)
OVER EERLIJKWINKELEN
EerlijkWinkelen wijst de weg naar leuke en hippe winkels die aantoonbaar fair trade, biologische en/of tweedehands producten verkopen. Ruim 2000 winkels in meer dan 65 gemeenten zijn te vinden in de handzame EerlijkWinkelen app en op deze website. Mis je je eigen stad en wil je daar een route opzetten? Mail ons!
Volg ons!
Voortaan heb je de plattegronden met leuke eerlijke winkels altijd bij de hand! In ruim 65 gemeenten met meer dan 2000 winkels
NIEUWSBRIEF
Met onze nieuwsbrief blijf je op de hoogte van interessante duurzame ontwikkelingen, kortingsacties en ander nieuws.