Producten met keurmerken en certificering zijn meestal het beste of minst slechte alternatief voor gewone boodschappen. Als het gaat om palmolie, dat in duizenden producten zit, lijkt een palmolievrij product de beste keuze. Want tegen de tijd dat die sector met echt ‘duurzame palmolie’ komt, is er misschien geen regenwoud in Azië mee over. Over de dilemma’s van een letterlijk en figuurlijk glibberig goedje en een gidsje voor palmolievrije boodschappen.

In de meest uiteenlopende producten komt palmolie voor. In cosmetica en zeep (Palmolive!) maar ook in pizza, beschuit, snoep of pindakaas.  Bij voedingsmiddelen zie je het wel op de verpakking vermeld, bij cosmetica en schoonmaakproducten nauwelijks. Er zijn ruim 200 stoffen met chemische aanduidingen waarin palmolie is gebruikt.
 
De olie van de palm brengt per hectare 4 tot 10 keer meer op dan andere plantaardige oliën. Dat maakt het economisch een niet te beconcurreren grondstof. De keerzijde kennen we ook; door de grote vraag zijn palmolieplantages een economische kans in armere landen met een tropisch klimaat. Tegelijkertijd zorgt dit voor ontbossing van tropisch regenwoud, vervuiling en sociale problemen als slechte arbeidsomstandigheden.

Duurzaamheidsinitiatief
Maatschappelijke organisaties als Milieudefensie en Greenpeace en hun internationale partners vragen al jaren aandacht voor de schaduwkanten. Mede onder die druk werd 14 jaar geleden de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO) opgericht. Door palmolieplantages te certificeren met RSPO-keurmerken moet de productie van palmolie op de lange duur duurzaam worden. Maar er is veel kritiek op dit initiatief dat zou worden gedomineerd door de industrie. Maatschappelijk organisaties rapporteren met regelmaat dat bij gecertificeerde bedrijven toch misstanden voorkomen.

Heel soms staat het RSPO-keurmerk op een product, maar meestal niet. Als je het zeker wilt weten kun je de palmolie scorekaart van het WNF raadplegen of navragen bij de producent of hij duurzame palmolie gebruikt.

Palmolievrij
Zaailingen is een website van bioloog en aardwetenschapper Linda die met bewonderenswaardige moed en ‘endurance’ in het voorjaar van 2018 een lijst heeft samengesteld met producten waarin geen palmolie is gebruikt. Check dus haar lijst en nog beter, zoek met haar mee en maak haar lijst nog waardevoller.

Linda is niet voor niets wetenschapper. Zij weet ook dat de opbrengst per ha van de palm niet te evenaren hoog is.  “Als we palmolie gaan vervangen door koolzaadolie, zonnebloemolie of kokosolie hebben we veel meer land nodig. Tenslotte is palmolie zeer geschikt voor een breed scala aan producten. Het is bijvoorbeeld een geschikte vervanger van dierlijke vetten, omdat het vrij hard is. Momenteel kun je voor je ‘boter’ bijna niet anders dan kiezen tussen dierlijke roomboter of margarine van palmolie. En dat eerste zal zéker nooit echt duurzaam worden.”

Letterlijk en figuurlijk een glibberig goedje, die palmolie. De druk op de RSPO blijft nodig om uiteindelijk de grote bedrijven verdergaande stappen te laten zetten in verduurzaming. En als we dan de palmolie met goed fatsoen duurzaam kunnen noemen, is er hopelijk nog regenwoud over. 

Mark van Kollenburg

Lees ook over palmolie bij Milieucentraal